در سال ۲۰۰۸، درست کمی پس از بحران اقتصادی بزرگ آن زمان، یک مفهوم جدید از پول و دارایی به نام بیت کوین ارائه شد که به عقیده بسیاری از اقتصاددانان میتواند آینده اقتصاد جهان را متحول کند و یا حداقل شروع کننده این جریان باشد.
بیت کوین چیست؟
به زبان ساده، بیت کوین، یک ارز و پول دیجیتال و همچنین یک شبکه برای پرداخت‌های مستقیم و بدون واسطه است.
چیزی که بیت کوین را از دیگر پول‌های پیش از خود متمایز می‌کند، غیر متمرکز بودن آن است. غیرمتمرکز بودن یعنی اینکه هیچکس نمی‌تواند به تنهایی کنترل شبکه را در دست داشته باشد و هیچ کس مالک اصلی آن نیست. هیچ بانک، موسسه، نهاد یا دولتی بیت کوین را کنترل نمی‌کند. در حقیقت کنترل بیت کوین به دست تمام کاربران آن است.
در روشهای سنتی برای انتقال پول، شما نیاز اعتماد به واسطه‌ها و موسساتی مثل بانک دارید اما با بیت کوین می‌توانید بدون نیاز به اعتماد به هیچ موسسه و نهادی، به تمام جهان و به صورت مستقیم و همتا به همتا پول (بیت کوین) ارسال کنید.
این نکته را به یاد داشته باشید که بیت کوین هیچگونه شکل و فرم فیزیکی ندارد و فقط به صورت دیجیتالی منتقل میشود.
از بیت کوین می‌توان همانند پول‌های رایج برای خرید کالا، تبادل و انتقال پول و همچنین مانند طلا برای سرمایه‌گذاری استفاده کرد. واحد اختصاری ارز بیت کوین، BTC است.
چند ويژگی عمده از بیت کوین که آن را با پول‌های رایج متمایز می‌کند:
تمرکززدایی
مهمترین مشخصه بیت کوین غیرمتمرکز بودن آن است. همانطور که گفتیم، هیچ فرد حقیقی یا حقوقی خاصی کنترل شبکه بیت کوین را در دست ندارد. بیت کوین توسط هرکسی که به شبکه وصل شود، کنترل میشود. هر کس در هر جای دنیا میتواند با کامپیوتر خود به شبکه بیت کوین متصل شود و برای کنترل شبکه حق رای خواهد داشت. این ویژگی باعث شد تا افرادی که به نهادهای مالی اعتماد ندارند، جذب بیت کوین شوند.
در روش سنتی، بانک یا نهاد مالی وظیفه تایید تراکنش‌ها را بر عهده دارد و این یعنی که امکان جلوگیری و کنترل تراکنش‌ها توسط آن نهاد محتمل است اما در بیت کوین از هیچ تراکنش صحیحی جلوگیری به عمل نخواهد آمد.
بیت کوین مشکل «دوبار خرج کردن» ( که در آن دارایی‌های دیجیتال می‌توانستند کپی و دوباره خرج شوند) را با استفاده از تکنیک‌های پیچیده رمزنگاری حل کرده است. در سیستم‌های الکترونیکی سنتی، مشکل دوبار خرج کردن توسط بانکها حل شده است اما در بیت کوین که یک شبکه کاملا باز است، تراکنش‌ها توسط تمام کاربرانی که به این شبکه متصل هستند، انجام می‌شوند.
محدودیت واحدهای بیت کوین
برخلاف پول‌های رایج (فیات – بدون پشتوانه) مانند دلار و یورو که به تعداد نامحدود چاپ و توسط دولتها صادر خواهند شد، تعداد واحدهای بیت کوین بیت کوین محدود است. در پروتکل بیت کوین مشخص شده است که بیت کوین‌ها محدود باشند و تعداد آنها فقط ۲۱ میلیون واحد خواهد بود. از آنجایی که هر کسی که شبکه بیت کوین متصل میشود، پروتکل و قوانین را می‌پذیرد، پس از رسیدن بیت کوین‌ها به عدد ۲۱ میلیون واحد، دیگرهیچ بیت کوینی استخراج نخواهد شد. این مسئله از نظر ریاضیات اثبات شده است.
چه کسی واحدهای بیت کوین را تولید می‌کند؟
واحدهای بیت کوین توسط سازمان متمرکز خاصی تولید و صادر نمی‌شوند. افرادی به نام استخراج‌کننده یا به اصطلاح ماینر (miner) می‌توانند سخت افزارهای قدرتمند خود را برای حفظ امنیت شبکه بیت کوین به کار بگیرند. طی این فرایند بیت کوین تولید میشود و به عنوان پاداش به ماینرها تعلق می‌گیرد.
محدود بودن واحدهای بیت کوین موجب کمیابی، عدم تورم و ارزشمندی آن در طول زمان خواهد شد. به دلیل این ویژگی بیت کوین، افراد زیادی بیت کوین را به عنوان ابزاری برای سرمایه‌گذاری و ذخیره ارزش (مانند طلا) خریداری و نگهداری می‌کنند.
نیمه‌ناشناس بودن بیت کوین
در سیستم‌های پرداخت الکترونیکی سنتی، مشتریان معمولا نیاز به ثبت نام یا افتتاح حساب با مشخصات شناسایی خود دارند. اما در بیت کوین کاربران به نوعی نیمه ناشناس هستند. برای ارسال بیت کوین نیاز به ارائه مشخصات کاربری یا حتی ایمیل نیست. پروتکل بیت کوین به‌گونه‌ای طراحی شده که برای تایید تراکنش‌ها شبکه نیاز به دانستن اطلاعات هویتی کاربران ندارد. در بیت کوین هرکاربر با کیف پول خودش شناسایی میشود.
تراکنش‌های بیت کوین شفاف هستند یعنی هرکس که بخواهد میتواند یک تراکنش را پیگیری کند اما نه به این معنی که اطلاعات هویتی افراد مشخص شود و تنها می‌توان آدرس‌های هر کیف پول را مشاهده کرد.
با این حال صرافی‌های بیت کوین، برای جلوگیری از فعالیتهای مجرمانه اقدام به احراز هویت از کاربران خود می‌کنند تا در صورت بروز هرگونه جرم با بیت کوین ها خریداری یا فروخته شده، بتوان آن را از طریق مراجع قانونی پیگیری کرد. به همین جهت بیت کوین روش خوبی برای جرائم یا پولشویی نخواهد بود.
تغییرناپذیری
هنگامی که یک تراکنش بیت کوین انجام شود، دیگر قابل برگشت نیست. در سیستم‌های سنتی می‌توان تراکنش‌ها را دستکاری کرد اما زمانی که یک تراکنش در بیت کوین ثبت شد، آن تراکنش برای تمام اعضای شبکه ارسال میشود و به عنوان ثبت شده قرار می‌گیرد. از این رو دیگر هیچ کس نمی‌تواند آن تراکنش را برگشت بزند.
پس:
- بیت کوین (BTC) یک ارز دیجیتال است که به صورت الکترونیکی منتقل و استفاده میشود. بیت کوین یک ارز فیزیکی و لمس پذیر نیست نیست.
- بیت کوین یک شبکه همتا به همتا و غیرمتمرکز است که هیچ نهاد یا سازمان مرکزی آن را کنترل نمی‌کند.
- تعداد واحدهای بیت کوین محدود به ۲۱ میلیون واحد است و تنها ۲۱ میلیون واحد بیت کوین وجود خواهد داشت.
چه چیزی به بیت کوین این ویژگی‌ها را داده است؟
نحوه کار – فناوری زیرساختی و استخراج بیت کوین
بیت کوین روی یک پایگاه داده غیرمتمرکز به اسم بلاک چین فعالیت می کند.به زبان ساده، بلاک چین یک دفترچه یادداشت دیجیتال است که اطلاعات می‌توانند روی آن به صورت توزیع شده و غیرقابل تغییر، ثبت شوند.
این اطلاعات هر چیزی می‌توانند باشند اما در بیت کوین، اطلاعاتی روی بلاک چین ثبت می‌شوند، تاریخچه تراکنش‌ها هستند.
تاریخچه تمام تراکنش‌های بیت کوین روی یک دفتر دیجیتال به نام بلاک چین ثبت میشود. هر کسی که به شبکه بیت کوین متصل میشود (که اصطلاحا نود – node نام دارد) یک کپی کامل از بلاک چین را دریافت می‌کند. هر تراکنشی که به بیت کوین ارسال میشود توسط این کامپیوترهای متصل به شبکه بررسی میشود و هر کامپیوتر به آن تراکنش رای میدهد. گروهی تراکنش را تایید می‌کنند و گروهی آن را غیرمعتبر می‌دانند. در نهایت با رای اکثریت مشخص خواهد شد که تراکنش معتبر است یا خیر.
اگر تراکنش توسط کامپیوترهای متصل به شبکه تایید شود روی برگه‌ای به نام بلاک ثبت میشود و سپس بعد از گذشت یک زمان مشخص، این بلاک‌ها به هم متصل می‌شوند و از بهم پیوستگی بلاک‌ها، بلاک چین (در معنای لغوی به معنای زنجیره‌ای از بلاک‌ها) پدید می‌آید.
استخراج بیت کوین چیست؟
از آنجا که بیت کوین یک ارز غیرمتمرکز است و برای ادامه بقا نیاز به توزیع و تایید تراکنش ها به صورت غیرمتمرکز دارد. استخراج یک نوع فرایند رقابتی است که در پروتکل بیت کوین به منظور ایجاد انگیزه برای پایداری شبکه و تولید بیت کوین جدید طراحی شده است. در این عملیات برای ثبت یک بلاک در بلاک چین، کامپیوترهای ماینر باید طی فرایند ریاضی پیچیده، معادلات ریاضی را حل کنند و هر کس که زودتر به جواب برسد، بیت کوین تولید شده و به عنوان پاداش به او تعلق می‌گیرد. این کار نیازمند داشتن سیستم‌های سخت افزاری قدرتمند و برق است.
به منظور حفظ شبکه و تاخیر در تولید واحدهای جدید بیت کوین، استخراج بیت کوین به مرور زمان سخت تر و سخت‌تر میشود و پاداش استخراج کم‌تر میشود. در حال حاضر هر ده دقیقه ۱۲.۵ بیت کوین تولید میشود. تاکنون بیش از ۱۷ میلیون واحد بیت کوین استخراج شده است. پیش‌بینی میشود که استخراج تمام واحدهای بیت کوین تا سال ۲۱۴۰ طول بکشد.
چه کسی بیت کوین را ساخته است؟
در اواخر سال ۲۰۰۸، ابتدا گزارش عملکرد (WhitePaper) بیت کوین ارائه شد و سپس در سال ۲۰۰۹ رسما شبکه بیت کوین آغاز به کار کرد. در گزارش عملکرد بیت کوین، نام مستعاری به نام ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) به عنوان سازنده این پروتکل به چشم می‌خورد. با این وجود، اکنون که بیش از ۱۰ سال از تولد بیت کوین می‌گذرد، هنوز هویت واقعی ساتوشی ناکاموتو مشخص نیست و فقط یک سری حدس و گمان نه چندان معتبر درباره آن وجود دارد.
ساتوشی ناکاموتو میتواند یک فرد حقیقی، یک گروه برنامه نویسی، یک دولت یا هر چیز دیگری باشد. گفته میشود که در زمان ساخت بیت کوین، ساتوشی ناکاموتو در اولین روزهای استخراج این ارز دیجیتال برای خود حدود ۱ میلیون واحد بیت کوین برداشته است که با قیمت فعلی این ارز دیجیتال، رقم به شدت قابل توجهی است. با این میزان دارایی، اگر هویت او مشخص بود، امروزه به عنوان یکی از ثروتمندترین افراد جهان در نظر گرفته میشد.
چه چیزی ارزش بیت کوین را تعیین می‌کند؟
قیمت بیت کوین مانند هر کالا یا پول دیگری با عرضه و تقاضا بالا و پایین می شود. با افزایش تقاضا برای بیت کوین، قیمت آن هم افزایش می‌یابد و با کاهش تقاضا، از قیمت آن کم میشود. بیت کوین ها به تعداد محدود ۲۱ میلیون واحد وجود خواهند داشت به همین دلیل کمیابی آن نقش به‌سزایی در افزایش تقاضا دارد که با کمبود عرضه همراه است.
نوپایی بازار بیت کوین و عدم وجود قانون‌گذاری درست تا این زمان، موجب شده است تا این بازار به شدت پرنوسان و پرریسک باشد. نوساناتی که طی یک سال در بازار سهام رخ میدهد می‌توانند در یک روز برای بیت کوین انجام شود. همچنین امکان دستکاری مصنوعی در بازار بیت کوین وجود دارد که ریسک سرمایه‌گذاری را دو چندان می‌کند.
بیت کوین ها را در کجا ذخیره کنم؟
در بحث ارزهای دیجیتال برای ذخیره ارز نیازی به افتتاح حساب در بانکها یا شرکت‌های متمرکز ندارید. در این فضا خودتان بانک خودتان هستید. یک کیف پول ارز دیجیتال، ابزاری برای ذخیره، ارسال و دریافت ارزهای دیجیتال است. کاربران بیت کوین می‌توانند از انواع مختلف کیف پول بیت کوین استفاده کنند.
برای بیت کوین نسبت به نیاز کاربران، انواع مختلف کیف پول وجود دارد. کیف پول‌های موبایل، کیف پول‌های دسکتاپ، کیف پول‌های تحت وب، کیف پول‌های کاغذی و کیف پول‌های سخت افزاری مهمترین انواع کیف پول هستند.
کیف پول‌های موبایل، دسکتاپ، تحت وب و کاغذی رایگان هستند و کاربران می‌توانند آنها را به راحتی دانلود و نصب کنند. اما کیف پول‌های سخت افزاری به دلیل فیزیکی بودن، باید خریداری شوند.
کلاینت و کیف پول رسمی بیت کوین، بیت کوین کور (Bitcoin Core) نام دارد که کاربران را مستقیما به بلاک چین بیت کوین متصل می‌کند. استفاده از این کیف پول نیازمند دانلود بیش از ۱۲۰ گیگ اطلاعات و مشخصات قدرتمند سخت افزاری است که برای کاربران تازه‌کار پیشنهاد نمی‌شود.
در عوض گزینه‌های ساده‌تر و بسیار کم حجم‌تری برای کاربران تازه‌کار وجود دارد که پیشنهاد میشود از آنها استفاده کنید. شما می‌توانید با مراجعه به سایت رسمی بیت کوین، معتبرترین کیف پول‌های بیت کوین را نسبت به دستگاه خود (موبایل، دسکتاپ یا تحت وب) به صورت رایگان دانلود و نصب کنید.
برخی از نرم افزارهای کیف پول هم می‌توانند به صورت همزمان، چند ارز دیجیتال مختلف را ذخیره کنند.
توجه داشته باشید که تراکنش‌های بیت کوین بدون برگشت هستند و شبکه بیت کوین زیر نظر هیچ سازمانی قرار ندارند. به همین دلیل، حتما از کیف پول خود نسخه پشتیبان یا همان بک‌آپ تهیه کنید تا در صورت بروز هرگونه مشکل برای دستگاهی که کیف پول روی آن نصب است، بتوانید مبالغ خود را روی دستگاه دیگری بازیابی کنید. همچنین به هیچ عنوان رمزعبور یا کلید خصوصی کیف پول خود را در اختیار شخص دیگری قرار ندهید.
چگونه بیت کوین بخرم؟
خرید بیت کوین از سایت‌های فروشنده بیت کوین و یا به‌طور مستقیم از طریق افراد دیگر انجام می‌پذیرد. شما می توانید با روشهای مختلفی مانند کارت‌های اعتباری، حساب‌های اینترنتی و یا حتی با سایر ارزهای دیجیتال، از سایت‌ها یا افراد حقیقی، بیت کوین خریداری نمایید.
برای خرید بیت کوین فرایند زیر را باید در نظر بگیرید:
۱- نصب کیف پول بیت کوین
۲- پیدا کردن فروشنده معتبر بیت کوین (سایت یا فرد حقیقی)
۳- انتقال پول به فروشنده و دادن آدرس کیف پول برای دریافت بیت کوین‌های خریداری شده (بعضی از سایت‌ها خودشان دارای کیف پول هستند)
۴- انتقال بیت کوین از فروشنده به کیف پول شما
بیت کوین قانونی است؟
تاکنون دولت های زیادی از جلمه ایران درباره بیت کوین موضوع روشنی از خود بروز نداده‌اند اما به صورت یک عرف، بیت کوین غیرقانونی نیست. بعضی از دستگاههای قضایی مانند چین و روسیه، ارزهای دیجیتالی را قانونی نمی‌دانند اما از نظر اجرایی عموم مردم می‌توانند از بیت کوین استفاده کنند. البته به دلیل ماهیت خاص بیت کوین، به احتمال زیاد در آینده قوانین جامعه برای این حوزه تعیین خواهد شد.
بیت کوین نوعی پول است و پول هم مانند کالاهای دیگر، میتواند برای فعالیتهای مجرمانه مانند پولشویی یا خرید و فروش کالاهای غیرقانونی مورد استفاده قرار گیرد.
با این حال پیگیری جرائم انجام شده با بیت کوین غیرممکن نیست. یکی از نمونه‌های موفق در این زمینه، کشور ژاپن است. در ژاپن که حجم معاملات میلیارد دلاری بیت کوین و ارزهای دیجیتال در آن صورت می‌گیرد، دولت توانسته با ثبت صرافی‌ها و ارسال بخشنامه‌های مالی به آنها از بروز پولشویی و کلاهبرداری جلوگیری کند.
طبق تحقیقات موسسه بزرگ آسیا نیکی (Nikkei Asian)، پرونده‌های مشکوک به پولشویی مربوط به ارزهای دیجیتال در ژاپن، نسبت به پولشویی با ارزهای سنتی، مانند سوزنی در انبار کاه است. به گزارش این بنیاد، طبق آمار رسمی اداره پلیس ژاپن، از آوریل تا دسامبر ۲۰۱۷، صرافی‌های ارزهای دیجیتال مورد مشکوک به پولشویی را گزارش داده‌اند. این در حالی که است که در سال ۲۰۱۷ جمعاً حدود ۴۰۰,۰۰۰ گزارش پولشویی با ارزهای رایج، توسط پلیس بررسی شده است.
در کشورهای زیادی از جمله ایران قوانین مشخصی برای بیت کوین تعریف نشده است اما استفاده از بیت کوین برای مردم تقریبا در هیچ جای جهان به عنوان جرم مشخص نشده است مگر در فعالیتهای مجرمانه. در چند کشور مانند ایالات متحده، کره جنوبی، ژاپن ، هنگ‌کنگ و مالزی صرافی‌های بیت کوین به صورت قانونی و رسمی در حال فعالیت هستند.
آیا بیت کوین هک میشود؟ امنیت بیت کوین چگونه است؟
از دیدگاه تئوری هر شبکه ای یک راه نفوذ وجود دارد که بیت کوین هم از این قاعده مستثنی نیست. روی کاغذ، هر نوع رمزنگاری قابل شکستن است. اما می‌توان گفت که هک کردن شبکه و دوبار خرج کردن در بیت کوین با توجه به گستردگی فعلی آن تقریبا غیرممکن است. شبکه اصلی بیت کوین تاکنون هک نشده است و دوبار خرج کردن تاکنون در بیت کوین اتفاق نیفتاده است و احتمالا این اتفاق تا ابد رخ نخواهد داد.
کیف پول‌ها و صرافی‌های بیت کوین می‌توانند هک شوند و تا به حال چندین هک بزرگ در این زمینه رخ داده است اما خود شبکه بیت کوین تاکنون هیچگونه مشکلی از بابت امنیت نداشته است. این موضوع را می‌توان با اینترنت مقایسه کرد. هک شدن یک وب‌سایت روی اینترنت به معنای هک شدن خود اینترنت نیست.
قیمت بیت کوین
یکی از دلایل اصلی توجه مردم به بیت کوین، رشد قیمت شدید این ارز دیجیتال در طول عمر ۱۰ ساله خود بوده است.
اگر در سال ۲۰۱۰ که قیمت هر واحد بیت کوین حدود ۱۰ سنت (۰.۱ دلار) ارزش داشت، معادل ۱,۰۰۰ دلار بیت کوین می‌خریدید، امروز بیش از ۴۰ میلیون دلار سرمایه داشتید. آگاهی عمومی درباره بیت کوین در سال ۲۰۱۷ که قیمت این ارز دیجیتال به ۲۰,۰۰۰ دلار رسید، تا حد بسیار بالایی افزایش یافت.
با نگاهی به تاریخچه قیمت بیت کوین متوجه می‌شوید که در طول ۱۰ سال از پیدایش بیت کوین، این ارز دیجیتال همواره اوج‌گیری‌های بزرگی داشته و از سوی دیگر دچار سقوط‌های بزرگی هم شده است. از این رو سرمایه‌گذاران باید همواره در مقابل ریسک‌های زیاد سرمایه‌گذاری در بیت کوین آگاه باشند.
مسائلی مانند شرایط قانون‌گذاری، کاربردی شدن (پذیرش)، مسائل فنی، دستکاری بازار، پاداش استخراج و … می‌توانند باعث تغییرات قیمت بیت کوین شوند.
خلاصه
۱- بیت کوین (BTC) یک ارز دیجیتال است که به صورت الکترونیکی منتقل و استفاده میشود.
۲- بیت کوین یک شبکه همتا به همتا و غیرمتمرکز است که هیچ نهاد یا سازمان مرکزی آن را کنترل نمی‌کند.
۳- تعداد واحدهای بیت کوین محدود به ۲۱ میلیون واحد است و تنها ۲۱ میلیون واحد بیت کوین وجود خواهد داشت. واحدهای بیت کوین طی فرایند استخراج تولید می‌شوند.
۴- بیت کوین توسط فرد یا گروه ناشناسی به اسم ساتوشی ناکاموتو ساخته شده است که تاکنون هویت واقعی او مشخص نیست.
۵- بیت کوین روی یک دفترکل غیرمتمرکز و توزیع شده به نام «بلاک چین» فعالیت می‌کند و تراکنش‌های بیت کوین روی بلاک‌هایی در بلاک چین ثبت می‌شوند.
۶- در شبکه بیت کوین همه اعضای شبکه برای تایید تراکنش‌ها حق رای دارند.
۷- بیت کوین‌ها در نرم افزاری به نام کیف پول ذخیره،ارسال و دریافت می‌شوند.
۸- با بیت کوین مانند پول می‌توان کالا و خدمات خریداری کرد یا مثل طلا برای سرمایه‌گذاری آن را نگهداری کرد.
۹- وضعیت قانونی بیت کوین در کشورهای مختلف هنوز شفاف‌سازی نشده است اما برای مردم غیرقانونی نیست.
۱۰- بیت کوین به شدت پرنوسان است و سرمایه‌گذاری در آن میتواند دارای ریسک بسیاری باشد.
۱۱- از نظر امنیت شبکه بیت کوین تاکنون هک نشده است اما کیف پول‌ها و صرافی‌ها می‌توانند هک شوند.
۱۲- خرید بیت کوین از سایت‌های فروشنده بیت کوین و یا به‌طور مستقیم از طریق افراد دیگر انجام می‌پذیرد.
منبع:
